Trong tuần, một sự kiện được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm là Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về biến đổi khí hậu diễn ra trong 2 ngày - 22 và 23/4 theo sáng kiến của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Sự kiện này đánh dấu cam kết mạnh mẽ cũng là tham vọng lớn của nhà lãnh đạo Mỹ nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu vốn được ông Biden chú trọng trong quá trình tranh cử Tổng thống.
Những căng thẳng, bất ổn tại miền Đông Ukraine được ví như “thùng thuốc súng” của khu vực những năm qua, nay lại có nguy cơ "phát nổ" do xung đột giữa lực lượng ly khai được Nga ủng hộ và binh lính Ukraine, trong khi các bên liên quan cũng đang rục rịch “động binh” tăng cường lực lượng tại đây. Giới quan sát đã nhắc đến kịch bản một cuộc chiến tranh “nóng”có thể xảy ra nếu bất cứ bên nào có những bước đi vượt tầm kiểm soát. Vì sao miền Đông Ukraine căng thẳng trở lại sau hàng loạt lệnh ngừng bắn? Tình hình hiện nay phản ánh điều gì về tính toán của các bên và hệ lụy ra sao nếu căng thẳng không được hạ nhiệt?
Sau cuộc họp trực tuyến của Iran với các nước Anh, Đức, Pháp, Nga và Trung Quốc tuần trước, hôm nay (06/04), đại diện Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) sẽ tiếp tục gặp trực tiếp tại thủ đô Vienna của Áo. Đây là những nỗ lực ngoại giao đa phương mới nhất nhằm cứu vãn “thỏa thuận hạt nhân lịch sử” sau gần 3 năm cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rút khỏi thỏa thuận. Mặc dù cuộc gặp này được nhận định sẽ không dễ dàng xuất phát từ lập trường cứng rắn của Mỹ và Iran, nhưng giới phân tích cho rằng, nếu các bên biết nắm bắt cơ hội, thỏa thuận hạt nhân Iran hoàn toàn có thể “hồi sinh”.
Một sự việc khá hy hữu đã gây chấn động dòng chảy thương mại toàn thế giới - mà nguyên nhân xuất phát chỉ từ một con tàu. “Vụ mắc kẹt lịch sử, sự cố hàng hải nghiêm trọng hay vụ tắc nghẽn tốn kém nhất”... là những gì mà dư luận mô tả vụ siêu tàu Ever Given bất ngờ mắc kẹt tại kênh đào Suez.
Đơn giản chỉ là hình ảnh một chiếc tàu xoay ngang, nhưng chỉ trong 1 tuần “nằm yên bất động”, sự cố đã gây ra những thiệt hại vô cùng lớn cho kinh tế - thương mại toàn cầu. Chưa hết, sự việc cũng đặt ra hàng loạt vấn đề như an ninh hàng hải hay bài toán đa dạng hóa các các tuyến đường biển huyết mạch trên thế giới.
Chính phủ Anh mới đây công bố bản Đánh giá Tích hợp về chính sách quốc phòng, an ninh, phát triển và ngoại giao của Vương quốc Anh, trong tài liệu có tựa đề “Nước Anh toàn cầu trong kỷ nguyên cạnh tranh”. Nếu như coi đây là định hướng chính sách mới về đối ngoại và an ninh thì cũng không sai, bởi kể từ sau Chiến tranh Thế giới lần thứ 2, đến nay ở Anh chưa có lần nào điều chỉnh chính sách đối ngoại và an ninh cơ bản và sâu rộng như lần này. Tất nhiên điều này cũng dễ hiểu bởi cuộc “ly hôn” lịch sử giữa Anh với Liên minh châu Âu, kèm theo nhưng thay đổi của chính trị thế giới buộc “xứ sở sương mù” phải đi tìm lời giải cho câu hỏi “Nước Anh bây giờ sẽ đóng vai trò gì trên thế giới”?
Một thập niên trước, vào tháng 3 năm 2011, một làn sóng nổi dậy ủng hộ dân chủ đã lan rộng khắp thế giới, đặc biệt là tại Trung Đông. Các nhà lãnh đạo bị lật đổ, các cuộc bầu cử được tổ chức, nhưng "giấc mơ dân chủ"chưa bao giờ được thực hiện đầy đủ. Tại Syria, làn sóng biểu tình 10 năm trước đã kéo theo một cuộc nội chiến đẫm máu và dai dẳng, đến tận bây giờ, với gần 400 người đã thiệt mạng, hàng triệu người di tản chưa thể trở về quê hương. Ngày 15/3 - được xem là dấu mốc khởi đầu cho cuộc xung đột tại Syria và cũng là thời điểm mà có lẽ nhiều người dân ở quốc gia Trung Đông này không bao giờ muốn nhớ lại.
Cách đây 10 năm, trận động đất mạnh 9 độ rích-te kéo theo những cơn sóng thần kinh hoàng đã bất ngờ ập vào vùng Đông Bắc Nhật Bản. Không chỉ khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và mất tích, thảm họa kép động đất - sóng thần còn gây ra một trong những sự cố hạt nhân tồi tệ nhất trong lịch sử nhân loại. Một thập kỷ đã trôi qua, những ký ức ám ảnh vẫn còn đó như một phần cuộc sống và lịch sử của người dân Nhật Bản. Và công cuộc “tìm lại nguồn sống” vẫn còn rất nhiều khó khăn và thách thức!
Theo một số nguồn tin khu vực, Israel hiện đang xúc tiến các cuộc đàm phán với Ả-rập Xê-út, Bahrain và Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) nhằm thành lập một liên minh ở khu vực Trung Đông. Thông tin này đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận quốc tế, bởi sự ra đời của một liên minh được ví như “Bộ tứ Trung Đông” có thể đánh dấu bước ngoặt trong mối quan hệ giữa Israel và các quốc gia Arab, đồng thời là khởi đầu mới đối với cục diện địa chính trị tại Trung Đông.
Trong định hướng phát triển thập kỷ tới, Liên minh châu Âu (EU) không chỉ hướng tới tự chủ về chính trị mà còn cả kinh tế. Điều này có thể thấy rõ trong chiến lược thương mại mới vừa được Ủy ban châu Âu công bố. Tài liệu có tên gọi “Tự chủ chiến lược rộng mở”, được xem là một cách để đối phó với các thách thức bao gồm biến đổi khí hậu, chủ nghĩa đơn phương và hậu quả kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra. So với chiến lược năm 2019, bản chiến lược mới được Ủy ban châu Âu (EC) công bố hôm 18/2 mang tính chất truyền đi thông điệp về lập trường rõ ràng hơn của liên minh này trong vấn đề thương mại.
Sau phiên bỏ phiếu trực tuyến hôm 16/2 vừa qua, bà Okonjo Iweala, cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria đã chính thức trở thành tân Tổng Giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Là người phụ nữ đầu tiên và người da màu đầu tiên đảm nhận vị trí này, bà Okonjo Iweala được kỳ vọng sẽ mang lại “luồng gió mới” cho tổ chức thương mại đa phương lớn nhất hành tinh bằng những cải cách mang tính hệ thống, định vị lại “thương hiệu” WTO sau một thời gian hoạt động mà không có người “chèo lái”.
Sau một thời gian dài trì hoãn do dịch Covid-19, Đảng Liên minh Dân chủ cơ đốc giáo (CDU) cầm quyền tại Đức vừa tiến hành bầu ông Armin Laschet làm tân Chủ tịch đảng tại một hội nghị bỏ phiếu theo hình thức trực tuyến. Với kết quả này, ông Laschet - Thủ hiến bang Nordrhein-Westfalen (NRW), 59 tuổi, sẽ trở thành lãnh đạo mới của đảng Liên minh Dân chủ cơ đốc giáo trong liên minh bảo thủ cầm quyền CDU/CSU. Cũng đồng nghĩa, chính trị gia này sẽ trở thành ứng cử viên tiềm năng thay thế Thủ tướng Angela Merkel - nhà lãnh đạo cầm quyền lâu nhất không chỉ tại Đức mà cả khu vực châu Âu. Liệu chính trường Đức trước “ngưỡng cửa” mới sẽ như thế nào?
Sau phiên họp “lịch sử” của Quốc hội Mỹ hôm 6/1 kéo dài sang ngày 7/1, ông Joe Biden đã chính thức được xác nhận là Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ và sẽ nhậm chức vào ngày 20/1 sắp tới. Dù chỉ còn chưa đầy 10 ngày nữa, đương kim Tổng thống Donald Trump sẽ phải chuyển giao quyền lực cho ông Joe Biden, và ông Trump cũng đã cam kết việc chuyển giao sẽ diễn ra trong hòa bình, song phe Dân chủ vẫn kiên quyết thúc đẩy viện luận tội nhằm tiến tới phế truất ông Donald Trump. Bước đi này được cho là mang nhiều tính toán chính trị hơn là ý nghĩa trên thực tế của phe Dân chủ.
Nước Mỹ đang hoàn thiện bộ máy chính trị sau các cuộc bầu cử quan trọng. Nhiều cái tên quen thuộc vẫn tiếp tục nắm giữ những vị trí then chốt. Với tỷ lệ phiếu sít sao, 216 phiếu thuận và 209 phiếu chống, bà Nancy Pelosi - lãnh đạo đảng Dân chủ hơn 2 thập kỷ qua, một lần nữa tái đắc cử vị trí Chủ tịch Hạ viện. Như vậy, đây sẽ là nhiệm kỳ Chủ tịch hạ viện thứ 4 và có thể là cuối cùng của bà Pelosi, bởi năm nay bà đã 80 tuổi. Bà cũng là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này trong lịch sử Mỹ. Con đường trở thành một trong những người phụ nữ quyền lực nhất chính trường Mỹ hiện nay của bà Pelosi chắc hẳn sẽ khiến nhiều người cảm thấy ngưỡng mộ.
Sau gần 10 tháng đàm phán vô cùng khó khăn, thậm chí nhiều thời điểm tưởng chừng như bế tắc, Anh và Liên minh châu Âu (EU) cuối cùng cũng hoàn tất “cuộc chia ly” mang tên Brexit theo kịch bản mà cả hai bên có thể chấp nhận được. Cơ bản xử lý hài hòa được những điều kiện và yêu cầu cứng rắn của hai bên, thỏa thuận thương mại hậu Brexit vừa đạt được có thể nói đã giúp Anh và EU tránh một cuộc khủng hoảng ngay trước mắt. Chương trình Hồ sơ sự kiện hôm nay sẽ giúp quí vị nhìn lại thỏa thuận thương mại hậu Brexit lịch sử vừa đạt được cũng như quá trình gần 1 năm đàm phán đầy trắc trở, cùng một vài dự báo cho giai đoạn tiếp theo.
Trong một bước đi được dự báo trước, Nội các Nhật Bản vừa thông qua dự thảo ngân sách cho năm tài khóa 2021 với tổng trị giá lên tới hơn 106 nghìn tỷ Yên (tương đương khoảng 1.030 tỷ USD). Trong đó, ngân sách dành cho lĩnh vực quốc phòng lên tới khoảng 5.340 tỷ yen, là năm thứ 9 liên tiếp ngân sách quốc phòng của Nhật Bản tăng cao kỷ lục. Động thái này được cho là thể hiện quan điểm rõ ràng của Thủ tướng Suga Yoshihide trong chính sách đối ngoại, đặc biệt nhằm ứng phó với các mối đe dọa an ninh trong khu vực.
Cách đây 10 năm, một “ngọn lửa” đã bùng phát tại thế giới Arab kéo theo nhiều thay đổi và cả hy vọng ở thời điểm đó. Hàng loạt sự kiện gây rúng động khu vực từ cuối 2010 mà phương Tây gọi là Mùa Xuân Arab tạo ra các hệ quả về dài hạn. Từ sự sụp đổ nhanh chóng của các chính phủ đến sự trỗi dậy rồi sụp đổ của một vương quốc thánh chiến mang tên Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, Trung Đông, Bắc Phi đã trải qua thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21 trong tình trạng biến động không ngừng. “Mùa xuân Ả-rập” còn lại gì sau những biến động đó?
Mới đây, chính phủ các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) và Nghị viện châu Âu (EP) đã đạt được đồng thuận về ngân sách thường niên cho năm 2021. Tuy nhiên, dự thảo ngân sách này chỉ có thể được phê chuẩn thành luật nếu hai thành viên là Ba Lan và Hungary rút lại quyền phủ quyết đối với khung ngân sách tổng thể 2021-2027.
Trước nguy cơ bế tắc kéo dài, có khả năng EU sẽ loại 2 nước này ra khỏi kế hoạch phục hồi kinh tế nếu tiếp tục có các động thái chống lại nỗ lực của khối. Tuy nhiên trong bối cảnh châu Âu đang đối diện hàng loạt thách thức, đặc biệt là vấn đề đoàn kết nội khối, đâu sẽ là lựa chọn của giới chức EU?
Cách đây 15 năm, vào ngày 22/11/2005, sau cuộc tổng tuyển cử, bà Angela Merkel trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của nước Đức. Khi đó, không một ai có thể ngờ rằng vị chính khách xuất thân từ Đông Đức sẽ bền bỉ điều hành đất nước qua 4 nhiệm kỳ. Một số nhà quan sát nhận định, điểm mạnh của bà Merkel không phải ở “tầm nhìn xa” mà là ở việc quản lý và giải quyết bất cứ tình huống khó khăn, hay bất cứ cuộc khủng hoảng nào bằng sự bình tĩnh, tỉnh táo và khoa học. Trong thời gian cuối cùng của nhiệm kỳ thứ 4, bà Merkel tiếp tục chứng tỏ bản lĩnh của một “bà đầm thép”, một “nhà quản lý khủng hoảng” khi đối diện với những thách thức do đại dịch Covid-19 gây ra.
Trong chuyến thăm Nhật Bản mới đây của Thủ tướng Australia Scott Morrison, điểm nhấn và thành công nổi bật nhất chính là hai bên đã đạt được một thỏa thuận mở rộng về hợp tác quốc phòng song phương, hướng tới ký kết Thỏa thuận Tiếp cận qua lại (RAA). Văn bản này nhằm tạo khung pháp lý để hai nước tăng cường hợp tác về an ninh - quốc phòng trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực đang có những diễn biến phức tạp. Dù không nhắc trực tiếp tới Trung Quốc nhưng theo giới quan sát, một trong những mục tiêu quan trọng của thỏa thuận là nhằm đối trọng với một Trung Quốc đang ngày càng trỗi dậy mạnh mẽ trong khu vực.
Bắt đầu từ ngày 12 tới ngày 15/11, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các hội nghị cấp cao liên quan sẽ diễn ra dưới hình thức trực tuyến. Đây là Hội nghị Cấp cao cuối cùng của ASEAN do Việt Nam chủ trì tổ chức trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020. Hội nghị là dịp để ASEAN đánh giá một cách tổng thể những kết quả hợp tác trong năm – cả trong nội khối cũng như với các đối tác, đồng thời đề ra định hướng ưu tiên cho giai đoạn tiếp theo. Đây cũng là dịp duy nhất trong năm lãnh đạo ASEAN họp với lãnh đạo hầu hết các đối tác quan trọng của ASEAN.
Bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra 4 năm một lần và được coi là cuộc bầu cử gay cấn và kéo dài nhất thế giới. Kể từ lúc bắt đầu tiến hành thăm dò dư luận để quyết định ứng cử viên cho đến khi trở thành tổng thống là cả một quá trình phức tạp, với nhiều giai đoạn. Ngay cả việc bỏ phiếu cũng tiến hành theo nhiều hình thức khác nhau, trong đó có trực tiếp, qua đường bưu điện hoặc qua email. Đặc biệt năm nay do đại dịch Covid-19 tại Mỹ vẫn diễn biến phức tạp và khó lường nên hình thức bỏ phiếu sớm và không trực tiếp gia tăng với số phiếu cao chưa từng có. Điều này được cho sẽ khiến cho cuộc bầu cử năm nay trở nên khó đoán định.
Lần thứ 2 chỉ trong vòng 3 tuần, nỗi kinh hoàng lại bao trùm nước Pháp với các vụ tấn công khủng bố. Mới cuối tháng trước, một người đàn ông di cư từ Pakistan đến Pháp đã dùng dao tấn công và làm bị thương 2 người bên ngoài văn phòng cũ của tạp chí Charlie Hebdo. Còn sự việc mới nhất là vụ sát hại dã man một giáo viên lịch sử - địa lý ngay trên một con phố ở ngoại ô thủ đô Paris. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gọi đây là cuộc tấn công của các phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan.
Các vụ việc một lần nữa cho thấy, mối đe dọa khủng bố vẫn luôn âm thầm tồn tại và chỉ đợi dịp bùng phát không chỉ ở Pháp mà cả châu Âu, đe dọa sự bình ổn và an ninh của toàn khu vực!
Cuộc xung đột dai dẳng kéo dài nhiều thập kỷ giữa Armenia và Azerbaijan tại điểm nóng Nagorny - Karabakh, bất ngờ bùng phát nghiêm trọng từ cuối tháng 9 vừa qua. Các vụ đụng độ ác liệt xảy ra giữa hai bên khiến hàng trăm người thương vong. Đây được đánh giá là sự việc nghiêm trọng nhất kể từ năm 2016 đến nay. Trước các diễn biến chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cộng đồng quốc tế đang kêu gọi các bên kiềm chế và ngừng bắn. Thế nhưng, tình hình đang càng lúc càng phức tạp trước những toan tính chiến lược của các nước bên ngoài.
Tranh cử Tổng thống Mỹ là một cuộc chiến dài hơi, tốn kém, và tiềm ẩn nhiều bất ngờ. Ở thời điểm chỉ còn vài tuần nữa cuộc bầu cử sẽ diễn ra, những sự kiện, hành động bất ngờ khó đoán định của các ứng cử viên có thể sẽ là yếu tố quyết định kết quả cuối cùng của cuộc cạnh tranh năm nay. Trong những ngày qua, rất nhiều nhà quan sát quốc tế nhắc đến cụm từ “Bất ngờ tháng 10” và đặt câu hỏi đâu sẽ là “Điều bất ngờ tháng 10”của kỳ bầu cử năm nay.
Cứ 4 năm một lần, dư luận thế giới lại nóng lòng chờ đợi yếu tố vốn được coi “đặc sản” của các kỳ bầu cử Mỹ, đó là “Bất ngờ tháng 10” – yếu tố có thể tác động rất lớn tới tỷ lệ ủng hộ của các ứng viên Tổng thống Mỹ trong chặng đua cuối. Năm nay, “Bất ngờ tháng 10” đến sớm 2 tuần, nhưng được đánh giá là có “sức công phá” lớn hơn nhiều so với các kỳ bầu cử trước đó. Đó là sự ra đi của Thẩm phán Tòa án Tối cao Ruth Bader Ginsburg – người được coi là biểu tượng của công lý Mỹ.
Một sự điều chỉnh chính sách đối ngoại của Đức được giới quan sát quốc tế đặc biệt chú ý. Chính phủ của Thủ tướng Angela Merkel mới đây thông qua chiến lược đối với Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhằm thúc đẩy can dự mạnh mẽ hơn nữa của Berlin với vai trò là một bên tạo lập và là đối tác của khu vực vốn ngày càng có ý nghĩa quan trọng trên thế giới.Đây là sự điều chỉnh chính sách đáng chú ý của Đức – quốc gia đang giữ cương vị chủ tịch luân phiên của EU, phản ánh mối quan tâm ngày càng gia tăng của châu Âu với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Chương trình Hồ sơ sự kiện quốc tế hôm nay sẽ làm rõ hơn những ưu tiên cụ thể và mục tiêu của Đức khi đưa ra chính sách mới.
Sau khi Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo thông báo sẽ từ chức vì lý do sức khỏe hồi tuần trước, cuộc đua vào vị trí chủ tịch đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền và kế nhiệm ông Abe đang nóng dần lên. Cũng chính vào thời điểm này, dư luận tiếp tục nhìn lại sự nghiệp chính trị của người giữ chức thủ tướng lâu nhất trong lịch sử Nhật Bản. Ông Abe được coi là người đã định hình lại nước Nhật thời hiện đại với nhiều di sản về kinh tế và đối ngoại.
Năm 2020 có thể nói là thời điểm có ý nghĩa “sống còn” đối với Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới - gọi tắt là START mới. Vốn được ký dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, Hiệp ước START mới hạn chế Mỹ và Nga triển khai không quá 1.550 đầu đạn hạt nhân cùng nhiều điều khoản ràng buộc khác. Tuy nhiên, hiệp ước này sẽ hết hạn vào đầu năm 2021 tới đây. Câu chuyện trở nên phức tạp khi các bên đều đang có những toan tính khác nhau. Nếu như Nga muốn gia hạn không cần điều kiện, Mỹ lại liên tục có những thay đổi - từ chỗ kiên quyết muốn tìm kiếm một thỏa thuận mới gồm 3 bên có sự tham gia của Trung Quốc, nhưng trong động thái mới nhất lại rút lời đề nghị này. Những diễn biến này đang khiến cho triển vọng đàm phán một thỏa thuận thay thế cho Hiệp ước START mới ngày càng bế tắc.
Việc Israel và Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất ký thỏa thuận bình thường hóa quan hệ hồi tuần trước không chỉ đặt một dấu mốc lịch sử trong quan hệ song phương, mà còn được xem là “cơn địa chấn” tái định hình cục diện chính trị ở Trung Đông. Bản thân Thủ tướng Israel Netanyahu cũng tự tin rằng, sau khi bình thường hóa quan hệ với Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất, Israel có thể tiến tới thiết lập quan hệ với các quốc gia Hồi giáo khác. Dù vậy, các nước Ả-rập lại nổi giận với thỏa thuận này, coi đây là lưỡi dao “đâm sau lưng thế giới Hồi giáo”, đi ngược lại thỏa thuận từng được các quốc gia Hồi giáo đưa ra năm 1967 là không công nhận nhà nước Israel.
