Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) đang diễn ra ở Glasgow, Anh đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận quốc tế trong suốt tuần qua. Đây là được coi là cơ hội cuối cùng để các nhà lãnh đạo thế giới đưa ra các mục tiêu mang tính quyết định đối với tương lai lâu dài của thế giới trước những đe dọa của tình trạng biến đổi khí hậu. Trong đó, sự hợp tác của các nước lớn có ý nghĩa rất quan trọng.
Một trong những sự kiện quốc tế đa phương đáng chú ý diễn ra tuần này là Hội nghị thượng đỉnh của nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại thủ đô Rome, Italia. Phiên họp kéo dài 2 ngày, hôm qua và hôm nay là hội nghị thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên của G20 kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Diễn ra ngay trước thềm hội nghị COP 26 về biến đổi khí hậu, Hội nghị thượng đỉnh G20 không vì thế mà bị lu mờ khi hàng loạt vấn đề cần sự đồng thuận của các nền kinh tế hàng đầu thế giới như Covid-19, biến đổi khí hậu, cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng, thuế tối thiểu toàn cầu hay xóa nợ cho các quốc gia nghèo… Những nội dung nổi bật nào đạt được sự đồng thuận ở Hội nghị quan trọng này? Những vấn đề gì còn tồn tại của cơ chế G20?
Một trong những nội dung nổi bật nhất được bàn thảo tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên minh châu Âu (EU) diễn ra trong tuần là những căng thẳng giữa giới chức EU và Ba Lan. Cần nhắc lại, xung đột giữa hai bên đã diễn ra từ vài năm nay liên quan vấn đề cải cách tư pháp do đảng Bảo thủ quốc gia (PiS) cầm quyền tại Ba Lan thực hiện. Mối bất hòa giữa hai bên lên đến đỉnh điểm khi Tòa án cao cấp nhất của Ba Lan hồi đầu tháng này ra phán quyết rằng, luật pháp chung của EU có phần không phù hợp với luật pháp quốc gia của Ba Lan. Vì thế, nước này không nhất thiết phải luôn tuân thủ luật pháp chung của khối. Vậy vấn đề gai góc này đã được các bên tiếp cận ra sao tại Hội nghị thượng đỉnh EU vừa diễn ra?
Một sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần là Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) – Ukraine tại Kiev. Đúng như dự đoán của giới phân tích, an ninh năng lượng trở thành nội dung bao trùm trong các cuộc thảo luận của lãnh đạo hai bên. Tại hội nghị, EU cam kết ủng hộ an ninh năng lượng của Ukraine. Nhưng việc thực hiện cam kết này chắc chắn không dễ dàng với EU khi chính bản thân EU còn chưa tìm được cách hóa giải các sức ép từ Nga, thể hiện rõ nhất qua cuộc khủng hoảng năng lượng đang bao trùm châu Âu.
Một trong những sự kiện quốc tế được chú ý theo dõi trong tuần là cuộc đối thoại giữa đại diện Mỹ - Trung Quốc tại Zurich, Thụy Sĩ. Đây có thể coi là bước đi tích cực hiếm hoi nhằm quản lý mối quan hệ phức tạp bậc nhất thế giới hiện nay. Cuộc đối thoại được đánh giá là mang tính xây dựng, trong một bầu không khí hòa dịu hơn nhiều so với cuộc đối thoại tại Alaska hồi tháng 3 năm nay. Điều này liệu có giúp taok ra những bước đột phá mới trong quan hệ Mỹ - Trung? Góc nhìn của mỗi bên về những tính toán của đối phương ra sao, đặc biệt là câu chuyện Trung Quốc đệ đơn gia nhập Hiệp định tiến bộ và toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) dưới góc nhìn của các nhà chính trị Mỹ như thế nào?
Chỉ trong vòng 1 tuần, CHDCND Triều Tiên đã khiến bầu không khí trên bán đảo Triều Tiên trở nên sôi động với liên tiếp các vụ phóng tên lửa. Như vậy, Triều Tiên đã thử tới 4 vụ phóng tên lửa trong tháng 9 vừa qua - khiến dư luận đặt nhiều câu hỏi về những động thái dồn dập này. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán với Mỹ về phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên vẫn rơi vào bế tắc, Bình Nhưỡng được cho đang tung ra những “phép thử” nhằm gây sức ép cho Mỹ và các nước liên quan như Hàn Quốc, Nhật Bản. Tuy nhiên, liệu chiến thuật của Bình Nhưỡng có thể “gây chú ý” và tạo ra cú hích nào cho các cuộc đàm phán sắp tới hay không lại là câu chuyện khác!
Ngay sau khi bộ 3 gồm Mỹ - Anh - Australia bất ngờ công bố sự ra đời liên minh chiến lược mới có tên gọi AUKUS, châu Âu cũng nhanh chóng công bố chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương một cách bất ngờ không kém. Giới chức EU lý giải, động lực cho bước đi chiến lược này là do những căng thẳng tại các điểm nóng tại khu vực như Biển Đông, biển Hoa Đông hay eo biển Đài Loan, có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích và thịnh vượng của châu Âu. Thế nhưng có ý kiến cho rằng, bước đi của EU thực tế là nhằm đáp lại động thái lập liên minh riêng mà khối này chỉ trích là “phản bội sau lưng” của đồng minh Mỹ.
Vậy chiến lược mới của EU có gì đáng chú ý và sẽ tác động như thế nào đến khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng như mối quan hệ giữa các đồng minh phương Tây?
Hơn 3 tuần sau khi giành quyền kiểm soát đất nước, Taliban trong tuần qua đã công bố thành phần chính phủ mới. Trái với những kỳ vọng của cộng đồng quốc tế về một chính phủ bao trùm, mang tính đại diện với tất cả các thành phần, chính phủ mới ở Afganistan phần lớn là các nhân vật từng gắn bó với Taliban trong suốt nhiều năm qua, thậm chí có những cái tên vẫn đang thuộc danh sách trừng phạt của Liên hợp quốc do có tham gia vào các hành động khủng bố hoặc đang bị truy nã. Với thành phần mới này, Taliban muốn chuyển đi thông điệp lực lượng này sẽ vẫn theo đuổi quan điểm Hồi giáo hà khắc trong quản lý đất nước bất chấp sức ép của cộng đồng quốc tế.
Sau 1 năm trên cương vị người đứng đầu chính phủ, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide trong tuần đã bất ngờ tuyên bố sẽ từ chức trong tháng này, mở ra cuộc chạy đua chức Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền cho các ứng cử viên khác. Điều đó đồng nghĩa Đảng LDP sẽ có một lãnh đạo mới và cũng gần như chắc chắn người đó sẽ là tân thủ tướng của Nhật Bản thay cho ông Suga. Ông Suga trở thành Thủ tướng Nhật Bản hồi tháng 9 năm ngoái, thay thế cựu Thủ tướng Abe Shinzo từ chức vì lý do sức khỏe. Ông được kỳ vọng duy trì sự ổn định chính quyền và thời gian cầm quyền giống như người tiền nhiệm nhưng cuối cùng kỳ vọng đó đã không thành hiện thực. Như vậy, sẽ có một sự thay đổi mới trên chính trường Nhật Bản.
Sự kiện được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm trong tuần là chuyến công du tới 2 nước Singapore và Việt Nam của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris, đánh dấu chuyến thăm của quan chức cấp cao nhất trong chính quyền của Tổng thống Joe Biden tới khu vực này. Diễn ra chỉ 1 tháng sau chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tới Đông Nam Á, chuyến thăm của bà Harris cho thấy bước chuyển quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ, trong đó Đông Nam Á được xác lập vị trí mới trong chính sách chung của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Sau khi Taliban giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul, dư luận đang đặc biệt quan tâm xem lực lượng này sẽ tổ chức bộ máy chính quyền và lên kế hoạch điều hành đất nước Afghanistan ra sao. Trong bối cảnh người dân và dư luận quốc tế vẫn còn ám ảnh về một chế độ kiểm soát hà khắc của lực lượng này hơn 2 thập kỷ trước, Taliban đã có những động thái làm dịu dư luận như thả tù nhân, cam kết đảm bảo quyền cho phụ nữ, trẻ em cũng như tìm kiếm một chính phủ đa dạng thành phần, được quốc tế công nhận. Liệu một chính phủ dưới thời Taliban năm 2021 có gì khác biệt so với phiên bản giai đoạn 1996-2001?
Trong tuần diễn ra Hội Nghị Ngoại trưởng (thường niên) lần thứ 54 của các nước ASEAN và các hội nghị với các đối tác. Mặc dù diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp ở khu vực Đông Nam Á, song các hội nghị trực tuyến đã diễn ra sôi động với nhiều chủ đề và nội dung quan trọng, trong đó có thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN với các đối tác. Có thể thấy, ASEAN ngày càng chứng tỏ vai trò quan trọng trong các chiến lược và tầm nhìn của các đối tác lớn, như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Anh hay Liên minh châu Âu (EU).... Nội dung này sẽ được phân tích trong Câu chuyện quốc tế với vị khách mời là Đại sứ, TS Luận Thùy Dương, Nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền tại Myanmar.
Trong tuần, dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm tới chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tới 3 nước Đông Nam Á là Singapore, Việt Nam và Philippines. Đây là chuyến thăm của quan chức cấp cao nhất trong chính quyền Tổng thống Joe Biden tới khu vực kể từ khi ông Joe Biden nhậm chức, không chỉ củng cố quan hệ song phương riêng rẽ mà còn biểu trưng cho những cam kết lâu dài của Mỹ đối với Đông Nam Á.
Sau nhiều năm tranh cãi, Đức và Mỹ cuối cùng đã đạt được bước đột phá về dự án đường ống Dòng chảy phương Bắc 2 vận chuyển khí đốt từ Nga qua biển Baltic tới Đức. Đây vốn là một trong những dự án năng lượng gây tranh cãi nhất trong lịch sử châu Âu. Những ý kiến phản đối cho rằng, đường ống này sẽ khiến châu Âu quá phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên của Nga trong khi những người ủng hộ đánh giá, dự án là cần thiết cho nhu cầu năng lượng của châu Âu hiện nay. Ngay lập tức, thỏa thuận giữa Mỹ và Đức đã vấp phải các quan điểm chỉ trích của Ucraina, Ba Lan và cả Nga!
