Ngành nông nghiệp nước ta đã có bước chuyển biến đáng kể thời gian qua, đạt được những thành tựu quan trọng, tạo nền tảng ổn định để phát triển kinh tế. Tuy vậy, hàng hóa nông sản nhiều nơi vẫn gặp cảnh: “được mùa mất giá”, “được giá mất mùa”. Nguyên nhân chủ yếu là liên kết chuỗi còn yếu kém, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, chất lượng sản phẩm không đồng đều... Trước những bất cập này, ngành nông nghiệp cần sớm đổi mới tư duy để hạn chế những yếu kém trong thực tại và tìm ra một hướng đi mới phù hợp với thực tiễn.
Hai vị khách mời tham gia chương trình:
Ông Lưu Đức Khải, Phó Trưởng ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu Tư.
TS Đặng Kim Sơn, Chuyên gia nông nghiệp.
Ngày 13 tháng 7 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1162/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2021- 2025. Tiếp nối thành công của giai đoạn 5 năm trước, đây là chương trình đặc thù hết sức cần thiết nhằm xây dựng và phát triển hệ thống phân phối sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, thu hẹp khoảng cách về phát triển thương mại của khu vực này với các vùng miền khác, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng tại khu vực này.
Với sự chung sức đồng lòng của các bộ, ngành, bức tranh thương mại của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã có nhiều khởi sắc, hàng năm giá trị tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tăng dần, thúc đẩy phát triển sản phẩm, hàng hóa có thương hiệu là đặc trưng, đặc sản tiềm năng, đặc biệt là sản phẩm lợi thế của từng địa phương đến với nhiều thị trường. Tại nhiều địa phương đã triển khai hiệu quả việc hỗ trợ người dân tạo ra sản phẩm giá trị cao, đồng thời kết nối và thu hút các thương nhân đến trao đổi, ký hợp đồng tiêu thụ. Điều này cũng cho thấy sự đinh hướng của Chính phủ đến với các cấp, các ngành địa phương đối với phát triển thương mại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã phát huy tác dụng. Đây là nội dung chính của Diễn đàn chủ nhật phát trực tiếp với chủ đề: "Quyết định 1162- động lực phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo". Khách mời tham dự Diễn đàn: Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương, Bộ Công thương và Giáo sư Hoàng Đức Thân- nguyên Viện trưởng Viện Thương mại và kinh tế quốc tế- Trường Đại học Kinh tế quốc dân.
Sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 13 - và 10 năm thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012, kinh tế tập thể, nòng cốt là, HTX đã có nhiều bước phát triển. Dù vậy, có một thực tế cần nhìn nhận đó là, hàng trục triệu nông dân trên cả nước chưa có nhiều động lực tham gia vào HTX. Số lượng thành viên HTX Nông nghiệp đang có xu hướng giảm dần - năm 2014, có 4,7 triệu hộ thành viên tham gia HTX nông nghiệp thì đến nay còn khoảng 3,4 triệu thành viên. Nguyên nhân nào khiến cho đa số nông dân cả nước chưa tham gia HTX? Và cần có giải pháp gì để khu vực kinh tế tập thể, HTX nông nghiệp thực sự giúp các nông hộ thoát khỏi lối sản xuất nhỏ lẻ, vươn lên tổ chức sản xuất lớn, từ đó tạo động lực để nông dân thuận tình liên kết, hợp tác với nhau.... Nội dung này sẽ được chúng tôi phân tích sâu trong chương trình Diễn đàn Chủ nhật, với sự tham gia của các vị khách mời:
- PGS - TS Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam.
- Tiến sỹ Ninh Đức Hùng, Phó hiệu trưởng Trường Quản lý Cán bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn I.
- Ông Phạm Ngọc Thạch - Chủ tịch Hội đồng Quản trị- Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Sunfood Đà Lạt.
Vấn đề tự chủ, tự cường đã được Đảng, Chính phủ đặt ra và đề cao. coi trọng từ lâu. Tuy nhiên, cú sốc Covid 19 với những tác động mạnh mẽ, đa phần tiêu cực đã thúc đẩy - buộc toàn hệ thống, toàn nền kinh tế phải nhìn nhận rõ hơn vấn đề - để hành động, góp phần khôi phục kinh tế đất nước nhanh hơn và bền vững. Đáng nói, khi Covid19 đã được kiểm soát, kinh tế dần phục hồi thì bối cảnh quốc tế với những thay đổi-biến động khôn lường, tạo ra những khó khăn, thách thức mới cho quá trình phục hồi này, đòi hỏi cần tăng cường tính tự chủ, tự cường – từ nhận thức và hành động - không chỉ ở cấp vĩ mô. Bàn luận, góp phần sáng tỏ nội dung này là Chuyên gia kinh tế, TS Võ Trí Thành; Ông Nguyễn Quang Huân - Uỷ viên Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam và doanh nhân Nguyễn Hoàng Ly - Chủ tịch Hội đồng quan trị công ty Cổ phần công nghệ Komtek, Cố vấn thường trực về khởi nghiệp sáng tạo của Bộ Khoa học và công nghệ.
Thời gian qua, các cấp, các ngành đã triển khai quyết liệt, đồng bộ giải pháp chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (gọi tắt là IUU) và đạt được một số kết quả nhất định. Số lượng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài bị lực lượng chức năng nước ngoài bắt giữ, xử lý đã giảm so với trước. Tuy nhiên, theo các cơ quan chức năng, sự thay đổi này chưa thực sự vững chắc. Đáng lưu ý, thời gian gần đây xuất hiện hành vi, thủ đoạn mới của ngư dân như bỏ chạy, chống người thi hành công vụ, vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình tàu cá; đặc biệt là xuất hiện tình trạng sai lệch vị trí tàu cá.
Để khắc phục những tồn tại, sớm gỡ thẻ vàng đối với thuỷ sản khai thác của nước ta, cần đẩy mạnh tuần tra, kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn đánh bắt bất hợp pháp trên biển. Đây cũng là chủ đề của Diễn đàn Chủ nhật hôm nay. Xin được trân trọng giới thiệu các vị khách mời tham gia chương trình: Ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Cục trưởng Cục Kiểm Ngư, TCTS, Bộ NN&PTNT; Đại tá Đào Bá Việt, Phó Tham mưu trưởng, BTL Cảnh sát biển Việt Nam; Ông Huỳnh Quang Huy, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Thuận tham gia cùng chúng ta qua điện thoại.
Chương trình xây dựng NTM được đánh giá là một chương trình phát triển nông thôn toàn diện. Hơn 10 năm qua – xây dựng NTM ở nước ta đã được các chuyên gia trong và ngoài nước ví như một cuộc cách mạng mới ở nông thôn (sau khoán 10).
Đến nay, cả nước có đã có trên 5.800 xã (chiếm trên 70%) đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó có hơn 800 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao (tăng 300 xã so với cuối năm 2021), 94 xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu. Đó là thành tựu rất to lớn.
Tuy nhiên, ngoài các thành tựu đạt được, quá trình xây dựng NTM cũng bộc lộ một số bất cập, những điểm nghẽn đang cản trở tiến trình phát triển nông nghiệp cũng như nâng cao thu nhập, đời sống của người dân nông thôn. Vì vậy, để phát triển mạnh mẽ nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong giai đoạn tới, cần có một cách tiếp cận mới, một tư duy mới. Đây cũng là nội dung chúng tôi cùng các vị khách mời sẽ bàn luận trong chương trình Diễn đàn chủ nhật trực tiếp trên Kênh thời sự (VOV1) của Đài Tiếng nói Việt Nam hôm nay.
Xin giới thiệu các vị khách mời tham gia diễn đàn:
1. Ông Lưu Đức Khải – Phó Trưởng ban phụ trách Ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW (CIEM), Bộ Kế hoạch đầu tư
2. Ông Phùng Xuân Tiến – Phó Chánh Văn Phòng Điều phối chương trình xây dựng NTM tỉnh Vĩnh Phúc.
Cần tháo gỡ vướng mắc về cơ chế như thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước? Đây là nội dung được bàn luận trong chương trình, với sự tham gia của các vị khách mời:
- Ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp thuộc Bộ Tài chính.
- Chuyên gia kinh tế Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban kinh tế của Quốc hội.
“Nông dân là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nông nghiệp là lợi thế của quốc gia”. Đó là một tinh thần mới, một khẳng định chắc chắn, rõ ràng quan điểm của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII trong Nghị quyết 19 ban hành ngày 16/6/2022 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Nghị quyết 26 Hội nghị Trung ương 7 Khoá X năm 2008 cũng đã đặt ra quan điểm “nông dân là chủ thể của quá trình phát triển”, nhưng sau gần 15 năm triển khai, vai trò và vị trí chủ thể này của nông dân vẫn chưa được thể hiện như mong đợi. Nghị quyết 19 lần này đã thay đổi vị trí của “nông dân” lên đứng đầu tiên, trước “nông nghiệp”, “nông thôn”. Sự chuyển đổi này chính là yêu cầu trong đường hướng lãnh đạo thời gian tới và cũng là đòi hỏi gắt gao từ thực tế của người nông dân để thích ứng với tình hình mới.
Nội dung này được chúng tôi bàn luận trong chương trình Diễn đàn chủ nhật hôm nay có chủ đề: “Để nông dân là chủ thể của quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn”, với sự tham gia của các vị khách mời:
- Ông Nguyễn Văn Tiến, Vụ trưởng Vụ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương;
- Ông Tăng Minh Lộc, nguyên Cục trưởng, Chánh văn phòng điều phối Nông thôn mới trung ương, Phó chủ tịch Hội Khoa học phát triển nông thôn Việt Nam.
Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EU) - (gọi tắt là Hiệp định EVFTA) chính thức có hiệu lực từ ngày 01/08/2020, nghĩa là chỉ còn 1 tuần nữa là tròn 2 năm.
Mặc dù chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi đại dịch Covid-19, song cộng đồng doanh nghiệp của cả Việt Nam và 27 quốc gia thành viên EU đã khai thác có hiệu quả các ưu đãi từ hiệp định này, nhất là các nhóm ngành hàng,lĩnh vực thế mạnh của Việt Nam... Cơ hội của Việt Nam từ thị trường EVFTA là rất lớn, không chỉ ở chiều xuất khẩu mà còn cả chiều nhập khẩu và đầu tư. Song, những thách thức đặt ra cũng không ít và vẫn còn ở phía trước, đòi hỏi những nỗ lực lớn hơn, cả từ Chính phủ, các cơ quan quản lý tới mỗi doanh nghiệp và người dân…
“Nhìn lại 2 năm Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực - Những tác động tới nền kinh tế” là chủ đề của Diễn đàn chủ nhật tuần này, với sự tham gia bàn luận của các vị khách mời: Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu Tổng hợp, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM); Bà Lê Hằng - Giám đốc Truyền thông, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP):
Để tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã tiếp tục có đóng góp lớn hơn vào mục tiêu phát triển kinh tế nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới bền vững ở nước ta trong những năm tới thì vấn đề đặt ra là làm sao phát huy được vai trò làm chủ của người nông dân. Điều này cần được nhìn nhận như một yếu tố then chốt để Đảng và Nhà nước, Chính phủ tiếp tục bổ sung, ban hành các cơ chế chính sách nhằm khuyến khích người nông dân nước ta có tâm thế và khát vọng vươn lên làm chủ. Đó là làm chủ quy trình sản xuất, làm chủ kiến thức khoa học công nghệ và kỹ năng tiếp cận thị trường để không bị tụt lại phía sau trong quá trình toàn cầu hoá và cạnh tranh gay gắt hiện nay. Nghị quyết 20/NQ – TW ngày 16/06/2022 của BCH Trung ương Đảng khoá 13 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới một lần nữa khẳng định vấn đề này. Chương trình Diễn đàn Chủ nhật hôm nay, chúng tôi sẽ bàn sâu về nội dung này với chủ đề “Phát huy vai trò làm chủ của nông dân trong quá trình phát triển kinh tế hợp tác xã” với sự tham gia của 2 vị khách mời: TS Đặng Kim Sơn – Nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; TS Nguyễn Tiến Định, Trưởng phòng Kinh tế hợp tác, Cục Kinh tế hợp tác & phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn).
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2022 cho thấy sự hồi phục tích cực khi GDP 6 tháng đạt mức tăng 6,42%. Nhưng nhiều dự báo cho thấy, lạm phát và chi phí sản xuất tăng cao sẽ tiếp tục là những khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế trong những tháng cuối năm. Vậy áp lực ẩn sau mức tăng trưởng kỷ lục của GDP 6 tháng đầu năm 2022 là gì? Kịch bản tăng trưởng của nền kinh tế nước ta trong bối cảnh lạm phát toàn cầu tăng cao ra sao? Đây là nội dung sẽ được bàn luận trong Diễn đàn Chủ nhật, với sự tham gia của các vị khách mời:
- Chuyên gia tài chính - giá cả thị trường, TS Vũ Đình Ánh.
- Chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Công ty nghiên cứu Economica Vietnam.
Đảng và Nhà nước ta luôn xác định rõ tầm quan trọng của phát triển bền vững, đưa quan điểm phát triển bền vững vào các nghị quyết và chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững cần có hệ thống các giải pháp tổng thể, trong đó, đặc biệt chú trọng đến việc tri thức, chuyên nghiệp hoá người nông dân, bởi họ chính là chủ thể thực hiện. Làm được điều này sẽ giúp chuyển nhanh từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản và đảm bảo sự bền vững về môi trường. Đây là nội dung chúng tôi bàn luận trong Diễn đàn chủ nhật với sự tham gia của hai vị khách mời:
GS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Ths. Lưu Đức Khải, Phó Trưởng ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu Tư.
Không chỉ góp phần quan trọng đảm bảo nguồn năng lượng cho đất nước, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đem lại lợi ích trực tiếp cho doanh nghiệp và gia đình. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thời tiết nóng nực của mùa hè ở miền Bắc, nhu cầu điện tăng cao; Những tác động từ cuộc xung đột Nga - Ucraina gây ra những xáo trộn, ảnh hưởng về nguồn cung năng lượng của nhiều quốc gia.
Bàn về giải pháp cải thiện, nâng cao chất lượng sử dụng năng lượng ở Việt Nam - là chủ đề của Diễn đàn chủ nhật cuối tháng 6, với sự tham gia của 2 vị khách mời: Ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo TKNL - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững, Bộ Công Thương; Ông Chu Bá Thi - Chuyên gia năng lượng cao cấp, Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam:
Trong hơn 4 năm qua, Việt Nam đã thực thi các giải pháp kiểm soát đánh bắt để tuân thủ Luật pháp của Châu Âu về khai thác thuỷ sản bất hợp pháp không báo cáo, không theo quy định (gọi tắt là IUU). Tuy nhiên đến hết năm 2021, phía EC vẫn đánh giá một số kết quả chống khai thác IUU chưa có sự chuyển biển rõ nét. Mặc dù tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài có giảm nhưng chưa thực sự vững chắc và vẫn diễn biến phức tạp. Theo Bộ NN&PTNT, từ đầu năm đến nay, các địa phương có tàu cá và ngư dân bị bắt giữ, xử lý nhiều là Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định. Đáng chú ý, thời gian gần đây, xuất hiện một số vụ việc nghiêm trọng như sử dụng tên, đăng ký tàu giả để khai thác hải sản trái phép; chống đối người thi hành công vụ.
Nếu các địa phương không tăng cường các giải pháp và hành động quyết liệt để tháo gỡ thẻ vàng thì mục tiêu gỡ thẻ vàng của EC trong năm 2022 mà Thủ tướng Chính phủ đề ra khó có thể thực hiện được. Đây cũng là nội dung được bàn luận trong Diễn đàn Chủ nhật trực tiếp với chủ đề: “Kiên quyết thực hiện chống khai thác IUU để sớm tháo gỡ thẻ vàng của EC” với sự tham gia của 2 vị khách mời.
1. Ông Lê Quốc Anh, Phó CT UBND tỉnh Kiên Giang
2. Ông Vũ Duyên Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Khai Thác, Tổng cục thủy sản, Bộ NNPTNT
